Zdrowie 50 plus

Choroba- zdrowie w tradycyjnej kulturze afrykańskiej

Na długo przed pojawieniem się zachodniej medycyny, Afrykańczycy mieli swój własny sposób radzenia sobie z chorobami i to działało dla nich

Tradycyjni uzdrowiciele lub wróżbici byli wystarczająco inteligentni, aby przepisywać tradycyjne rozwiązania na choroby, niezależnie od tego, czy miały one przyczyny duchowe czy fizyczne, z niewielkim lub żadnym skutkiem ubocznym. W związku z tym, tradycyjne afrykańskie uzdrawianie jest splecione z wierzeniami kulturowymi i religijnymi, ale ma charakter holistyczny. Nie skupia się tylko na stanie fizycznym, ale także na psychologicznych, duchowych i społecznych aspektach jednostek, rodzin i społeczności. Co więcej, rola terapeutyczna medycyny tradycjonalnej jest imponująca.


Najważniejsze przełomowe momenty w tradycyjnej kulturze afrykańskiej, które określają rozwój psychiczny człowieka w pełnym cyklu życia, to narodziny, wejście w dorosłość, małżeństwo oraz śmierć. Z nimi związane są obrzędy, dzięki którym człowiek przechodzi z jednego etapu życia w drugi. Ma być odpowiedzialnym i czynnym członkiem społeczeństwa według odwiecznego rytmu życia i nic nie powinno go zakłócać. Jednym z jego najważniejszych elementów jest zdrowie fizyczne i psychiczne.

Dla tradycyjnego Afrykańczyka, zdrowie to nie tylko prawidłowe funkcjonowanie organów ciała. Dobre zdrowie składa się z psychicznego, fizycznego, duchowego i emocjonalnego elementu stabilności (siebie, członków rodziny i społeczności). Takie zintegrowane spojrzenie na zdrowie wpisuje się w afrykański specyficzny pogląd na rzeczywistość. Dobre zdrowie dla Afrykańczyka nigdy nie jest sprawą subiektywną.

Każde niepowodzenie łączy się z bezpośrednią przyczyną, możliwą do poznania drogą empiryczną, lecz istnieje też magiczny wymiar nieszczęścia. Dlatego w tradycji afrykańskiej nie istnieje ogólne i abstrakcyjne pojęcie choroby, ponieważ idea choroby zawiera w sobie szersze kategorie nieładu, nieszczęścia lub zła. Należy ją postrzegać, jako wydarzenie szkodliwe między innymi dla relacji społecznych. W społeczeństwach tradycyjnych zawsze ma ona wymiar społeczny, chociaż jest rzeczywistością najbardziej osobistą występującą z bólem i cierpieniem doświadczanym bezpośrednio przez jednostkę. U ludów afrykańskich powszechnie wierzy się, że choroby i niepowodzenia są spowodowane złą wolą lub złośliwym działaniem jednej osoby przeciw drugiej zwykle za pośrednictwem czarów i magii.

Zatem wspólnota stanowi metaforę źródłową dla zdrowia i choroby. Afrykańska tożsamość jest całkowicie zależna od pokrewieństwa i przynależności do grupy. Jeżeli jednostka nie należy do zdrowej wspólnoty, to trudno jest mówić o jej zdrowiu. W takiej społeczności istnieje balans między żywymi, przodkami (zmarłymi-żywymi) i ich środowiskiem. Zdrowie wśród Afrykańczyków nie opiera się jedynie na tym, jak wpływa na żyjących, ponieważ najważniejsze jest, by przodkowie byli zdrowi, aby mogli chronić żyjących. Mówimy o interakcji pomiędzy duchowym i fizycznym dobrostanem ludzi. Konieczne jest również podkreślenie, że dobre zdrowie obejmuje również postrzeganie jednostki, jako zbiorowego elementu społeczności; jako takie, dobre zdrowie obejmowałoby również dobre relacje z przodkami i społecznością.
W takim środowisku osoba jest w stanie osiągnąć pełnię swoich sił życiowych i być rzeczywiście zdrowa. Naruszenie tej równowagi skutkuje chorobą. Mówi się o socjokulturowej genezie choroby. Choroba uderza w sposób nieprzewidziany i selektywny, zagrażając integralności i długowieczności zarówno osoby jak i grupy krewniaczej. Człowiek zachorował, ponieważ np. spożył nieświeży posiłek lub korzystał z zanieczyszczonej studni. Zawsze zastanawia się jednak, dlaczego przytrafiło się to akurat jemu.

Ciąg dalszy artykuły "Choroba- zdrowie w tradycyjnej kulturze afrykańskiej"  wkrótce.  

Literatura zasadnicza
John S. Mbiti, Afrykańskie religie i filozofia, Warszawa 1980, s.209nn
Jacek Jan Pawlik, Zaradzić nieszczęściu., Olsztyn 2006.
Sylvia Osemwenkha, Disease aetiology in African traditional society in: Africa 55, no 4 (2000), p. 583-590.
Peter White,  The concept of diseases and health care in African traditional religion in Ghana. HTS Theological Studies, 71(3) 2015, 01-07.
P.F. Omonzejele, African concepts of health, disease, and treatment: An ethical inquiry, Explore 4(2) 2008, 120-123.
W. Saayman, Concepts of Sickness and Health in Intercultural Communication in South Africa. Journal of the Study of Religion 5(2),  s.31-46, http://www.jstor.org/stable/24763967

Zdjęcie:  Sangoma     więcej informacji    https://pl.wikipedia.org/wiki/Sangoma

Autor:  MS, antropolog kulturowy, obszar zainteresowań: Afryka subsaharyjska (RPA).



Dołącz do dyskusji - napisz komentarz

Prosimy o zachowanie kultury wypowiedzi.
Obraźliwe komentarze są blokowane wraz z ich autorami.

Artykuł nie posiada jeszcze żadnych komentarzy.

Dodaj pierwszy komentarz i bądź motorem nowej dyskusji. Zachęcamy do tego.