Gliwice – Spotkania z (her)storią

18 października 2025r., złoto-polsko-jesienny spacer po centrum miasta. Podążymy śladami niedostrzegalnej na pierwszy rzut oka, artystycznie przetworzonej żeńskości. Z kolei w lutym przyszłego roku, na zakończenie cyklu, zaplanowaliśmy warsztat skupiony na odkrywaniu (her)storii ukrytej w dziejach rodzinnych, dążąc do uwypuklenia i uporządkowania wiedzy o liniach żeńskich, koligacjach, pokrewieństwach i powiązaniach – także tych sąsiedzkich i koleżeńskich. Pomiędzy spacerem a warsztatem, od listopada do stycznia, odbędą się trzy stacjonarne wykłady w Willi Caro. Cykl przygotowała i prowadzić będzie dr nauk humanistycznych, Małgorzata Tkacz-Janik, na co dzień związana z Uniwersytetem Śląskim oraz Regionalnym Instytutem Kultury im. Wojciecha Korfantego. Podczas spaceru, 18 października, prowadzącą będą wspierać przewodniczki Stowarzyszenia Szlakiem Kobiet. Miejsce zbiórki: Willa Caro, godz. 11.00.

„Pierwsze spotkanie – sobotni spacer – odkryje dla Państwa nieoczywiste perspektywy widzenia gliwickich detali architektonicznych, rzeźb, zdobień, obrazów, ale i całych założeń urbanistycznych. Określenia <żeńskość> i <żeńszczyzna> nie zostały wybrane przypadkiem. Dziś są to słowa rzadko używane, ale mają spore znaczenie przy rekonstruowaniu historii kobiet. <Żeńszczyzna> jest pojęciem starszym (XIV w.) i dużo szerszym niż słowo kobieta. Ma nadzwyczajny status, gdyż od niego zaczęło się odróżnianie gramatycznego rodzaju żeńskiego w językach, gdzie takie rozróżnienia wcześniej nie były obecne. 

Intuicyjnie wielu z nas wyczuwa, że <żeńskość> i <kobiecość> określają różne rzeczy, choć niejednokrotnie bardzo sobie bliskie. Słowa te są bardzo stare, były jednymi z najwcześniejszych określeń kobiety,  wspólnymi dla wielu języków słowiańskich. Pochodziły z tej samej grupy słów co <żona>, <żeński> oraz <rodzić>, od prasłowiańskiego rdzenia związanego z pojęciem rodzenia. Spacer <Gliwice – brakująca połowa dziejów miasta>, dzięki rozpiętości pojęcia <żeńszczyzna> zaprezentuje wykorzystanie pierwiastka żeńskiego w architekturze i sztuce, ale wskaże też żeńskość z krwi i kości, tj. (her)storie konkretnych kobiet i żeńskich zbiorowości związanych z Gliwicami” – mówi autorka cyklu, dr Małgorzata Tkacz-Janik. 

Następujące w kolejnych miesiącach wykłady - listopadowy, grudniowy i styczniowy zostaną kolejno poświęcone:
- potrzebie transnarodowego widzenia tzw. kwestii kobiecej na Górnym Śląsku na przełomie XIX i XX wieku,
- bohaterce zbiorowej – poprzez kontrast Małych (Her)storii do Wielkiej Historii, 
- strategiom dochodzenia do praw obywatelskich (głównie wyborczych) Polek, Niemek, Ślązaczek na początku XX wieku.  

Na zakończenie odbędzie się warsztat poświęcony wydobywaniu (her)storii z historii rodzinnych. Skoncentrujemy się na poszukiwaniu, często mniej widocznych, żeńskich korzeni, aby coraz świadomiej budować własne poczucie tożsamości. Powiemy sobie, jak poprzez uzupełnianie narracji o perspektywę kobiecą przeciwstawić się ogólnemu kryzysowi opowieści, wynikającemu z tabu lub wykluczenia np. o charakterze politycznym, aby coraz umiejętniej wchodzić w relacje ze skomplikowanym współcześnie światem.

HARMONOGRAM 

Sobota, 18 października 2025, miejsce zbiórki: Willa Caro, godz. 11.00
Spotkanie pierwsze: Spacer śladem żeńskości
Prowadzanie: dr Małgorzata Tkacz-Janik
Wstęp wolny, liczba miejsc ograniczona
Organizator: Muzeum w Gliwicach
Partner: Stowarzyszenia Szlakiem Kobiet

Wtorek, 4 listopada 2025, Willa Caro, godz. 17.00
O potrzebie transnarodowego spojrzenia na „kwestię kobiecą” na Górnym Śląsku na przełomie XIX i XX wieku
Prowadzenie: dr Małgorzata Tkacz-Janik
Wstęp wolny, liczba miejsc ograniczona 
Organizator: Muzeum w Gliwicach

Wtorek, 2 grudnia 2025, Willa Caro, godz. 17.00 
Bohaterka zbiorowa – przezroczysta (her)storia w Wielkiej Historii
Prowadzenie: dr Małgorzata Tkacz-Janik
Wstęp wolny, liczba miejsc ograniczona 
Organizator: Muzeum w Gliwicach

Wtorek, 13 stycznia 2026, Willa Caro, godz. 17.00
Polka, Niemka, Ślązaczka – o podobieństwach i różnicach w dochodzeniu do praw obywatelskich
Prowadzenie: dr Małgorzata Tkacz-Janik
Wstęp wolny, liczba miejsc ograniczona 
Organizator: Muzeum w Gliwicach

Niedziela,15 lutego 2026, Willa Caro, godz. 11.00 
Warsztat tworzenia osobistych/rodzinnych narracji (her)storycznych
Prowadzenie: dr Małgorzata Tkacz-Janik
Wstęp wolny, liczba miejsc ograniczona 
Organizator: Muzeum w Gliwicach

Muzeum w Gliwicach

ul. Dolnych Wałów 8a

44-100 Gliwice

www.muzeum.gliwice.pl

Organizatorem Muzeum w Gliwicach jest Miasto Gliwice